Slener in de Spotlight: Jaap en Berta Nienhuis

Breegroen, een historisch Drents landschap met alpaca’s uit de Andes!

De naam Breegroen, blijkt uit oude landkaarten, kwam eeuwen geleden al voor en is te vinden in de hoek van de Hoogeveensche vaart en de Jongbloedvaart. Destijds een moerassig landschap. Opa Nienhuis kocht op deze plek in 1926 een oude vervallen Saksische boerenstee. Het moet wel een zeer oude bedoening geweest zijn. Volgens overlevering hebben mens en dier nog onder één dak geleefd. Een jaar daarop werd er een nieuwe boerderij gebouwd door Geugies uit Sleen.

Jaap is op deze plek, toen nog adres 'Sleen F 2', geboren en groot geworden. Hij  herinnert zich nog goed de kieviten, grutto’s, tureluurs, snippen, leeuweriken en nog zoveel meer, die massaal kwamen te broeden in het voorjaar. Hier is niets meer van over! Van oorsprong was de boerderij een gemengd bedrijf, in de loop der jaren uitgegroeid tot een omvangrijke  melkveehouderij.

In 1999 ging er iets mis met de veestapel. Het jongvee dat gezamenlijk met jongvee van andere boeren elders graasde, het zogenaamde uitscharen, werd licht besmet met de ziekte IBR. Dit gaf wat lichte griepverschijnselen. Om exportproblemen te voorkomen verplichtte de overheid om het vee te laten vaccineren. De entstof, geproduceerd door Bayer, bleek naderhand vervuild te zijn. De veestapel raakte daardoor besmet met ernstige ziektes. Lang is er geworsteld met een chronisch zieke veestapel!

Na zes zware jaren hadden Jaap en Bertha het wel gehad.  Zoon Hans die Bodem Water Atmosfeer studeert in Wageningen toonde geen belangstelling  voor overname van het bedrijf. Besloten werd dan ook afstand te doen van het vee, het melkquotum werd voor een goede prijs verkocht. “Door wat verkennerswerk werden we steeds meer geboeid door het bestaan van alpaca’s, al meer dan 6000 jaren gedomesticeerd in de Andes, met name in Peru en Chili. Een veiling van een kudde van deze lama-achtigen in Coevorden gaf min of meer de doorslag. Er was veel belangstelling uit binnen en buitenland. Wij kochten daar vier van deze bijzondere dieren. Maar wat wil het geval, door de uitbraak van MKZ (mond en klauwzeer) in Engeland, werd alle vervoer van tweehoevigen acuut verboden.”

Nederlanders uit alle windstreken, maar ook Denen, Belgen en Fransen keerden huiswaarts met lege paardentrailers, zonder alpaca’s. Door deze onverwachte wending kwam er een ander licht op de zaak. Na wikken en wegen werd een volledige kudde van tweeënvijftig alpaca’s aangekocht.  De aanschaf had ook te maken met het weer bedrijfsmatig investeren van de opbrengst van het melkquotum.  Er is nooit spijt geweest over deze beslissing.  

Bertha die met de koffie bezig is komt even tussenbeide en laat iets heel bijzonders zien. Geesje, het pleegdochtertje destijds, kwam op een middag de keuken binnen lopen en vertelde geld gevonden te hebben op het net omgeploegde land. Vol trots liet ze vier forse, verweerde zilveren munten zien. De munten bleken afkomstig te zijn uit de periode 1650 en 1750. In een soort ‘ kunst en kitsch’ uitzending van RTV Drenthe werd door een deskundig iemand de waarde van de munten geschat op, toen nog, duizend gulden. Nazoek op het land met diverse detectoren heeft de vondst echter niet verrijkt. Door historici wordt gedacht aan munten die misschien te maken hebben gehad met de eeuwenoude verbindingsweg die oorspronkelijk over het erf van de boerderij heeft gelopen.

We gaan weer terug naar de alpaca’s. Het omgaan met een kudde alpaca’s verschilt nog al wat met die van koeien. Door bemiddeling van de Britse importeur uitheemse dieren voor Europa, is de Chileen Norman Dreyer zes weken als leermeester te gast geweest bij de familie Nienhuis. Een boeiende tijd met veel lering in het omgaan met deze toch wel bijzondere dieren. Contact is er nog steeds met deze kundige alpaca-kenner. Alpaca’s zijn verwant aan lama’s, dromedarissen en kamelen. De benamingen zijn als die van paarden. Manlijke dieren zijn hengsten, vrouwelijke zijn merries en jonkies heten veulens. Het zijn fascinerende en intelligente dieren, erg gericht op de kudde. Opmerkelijk is het gedrag in kuddeverband. Jaap noemt enkele voorbeelden. “Er bevindt zich een min of meer blind dier in de kudde, als die achter blijft, bekommert een ander dier zich er over en brengt het naar de groep. Bij fikse regenbuien gaan de dieren bij elkaar liggen met de kont in de wind, als een veulen zich niet aansluit wordt het gehaald door een ouder dier. Het karakter van alpaca’s is ook steviger dan die van schapen die er vandoor gaan bij een aanval van vossen of honden, alpaca’s gaan juist in de aanval.”

Ondanks hun zachte vacht willen ze niet geaaid worden, zo gauw je je hand uitsteekt lopen ze achteruit. Blijf je daarentegen met je handen in je zakken rustig staan, dan zoeken ze toenadering . De zachte vacht levert fantastische wol, misschien iets minder slijtvast maar heel aangenaam om te dragen. Het vlees heeft een hoog eiwitgehalte en een laag vetgehalte. De smaak doet denken aan schaap. Het veulenvlees wordt door kenners hoger gewaardeerd dan dat van het schaapslam. Het vlees is in ons land nog niet erg ingeburgerd.

De basis voor het houden van de kudde is vermeerdering dus verkoop van veulens, en de opbrengst van wol. Om de merries niet te veel te belasten, zijn de dieren niet ieder jaar drachtig maar om het jaar. De huidige opbouw  bestaat uit drie kuddes, de grootste telt alleen merries en twee gescheiden kleine kuddes uitsluitend hengsten. Deze indeling garandeert de meeste rust. Het huidige aantal alpaca’s telt momenteel 140 stuks, dit varieert uiteraard door aanwas en verkoop. Er wordt op gewezen dat het houden van één alpaca absoluut niet kan, het is een kuddedier en wil soortgenoten om zich heen hebben. Twee of drie dieren bij elkaar is wel het minimum. Bij grote of kleine aantallen alpaca’s is altijd een leidend dier.

Het zijn niet alleen de alpaca’s die op Breegroen de dienst uitmaken! Balkende ezels, mekkerende geiten, een enkel schaap, scharrelende kippen, cavia’s en konijnen, een paar katten en niet te vergeten de bijna zestienjarige bordercollie Tipper bevolken eveneens het erf. Grote waardering voor Jaap en Berta hoe deze mensen met verantwoordelijkheid en zorg omgaan met hun dieren, zonder zweverigheid en vermenselijking van het dier. Mocht een uitstapje naar het Wild Adventure Zoo Emmen wat te gortig zijn dan is een alternatief mogelijk om tegen ‘kopje koffieprijs’ een bezoek te brengen aan deze bijzondere diervriendelijke hoeve. Kijk op: www.breegroenalpaca.nl. 

Klik hier voor alle foto's.

Tekst: Ben Offringa
Foto’s: Annemarie Elberse