Slener in de spotlight: Roelof Smeenge

Niet in de spotlight ... maar Slener in het zonnetje!

‘Koud hè ... ja de wind zit nog steeds in de verkeerde hoek.’ - ’t Bakte er goed in vannacht.’ -  ‘Eindelijk laat de zon zich weer eens zien.’ Het weer geeft altijd stof tot praten en speelt een belangrijke rol  voor mensen. Sinds 1705 wordt het weer systematisch bijgehouden. Bijhouden is iets anders dan vooruitkijken. Weersvooruitzichten, vooral op langere termijn,  waren dan ook zeer beperkt. Nu gebruik gemaakt kan worden van moderne technieken kunnen we dat veel nauwkeuriger bepalen. Iemand die ons daar meer over kan vertellen is Roelof Smeenge van het weerstation Sleen.

‘Nee… Roelof is niet geboren als weerprofeet, hij is meer een techneut. Zijn vak is dan ook het weer ‘glad strijken’ van schadeauto’s. Als zendamateur maakte Roelof, in zijn nog jongere jaren gebruik van een ‘27 MC bakkie‘ ook bijzonder gewild bij vrachtwagenchauffeurs. De volgende stap was het behalen van een licentie om te mogen zenden op 10 meter korte golf band. Tijdens deze nieuw toegekende zendperiode diende zich een verhoogde zonneactiviteit aan in 1981. Een gebeuren waar Roelof toen nog niet van op de hoogte was. Het is een verschijnsel met een cyclus van 11 jaar.

Opvallend aan deze activiteit is de invloed op het radio verkeer. Gewoonlijk is er een beperkte actieradius maar door deze bijzondere werking is verder bereik mogelijk. Soms met landen in Europa. Bij hoge uitzondering zelfs met Amerika. Deze unieke beleving overkwam Roelof. Wat was nu de weersinvloed geweest bij dit fenomeen? Zo boeide en groeide de belangstelling meer en meer voor het weer. Wat uiteindelijk resulteerde in het weerstation op locatie Groningerweg  2. Een woonstee met een familiehistorie. Vroeger had Albert Koopman, de grootvader van Tinie, op dit adres een petroleumhandel. Vast bekend bij oudere inwoners van ons dorp.  

‘Het Weerpraatje‘ is populair bij veel mensen. Voor een groot gedeelte is dit mede te danken aan Jan Pelleboer (1924 – 1992) die met zijn hoge stemgeluid en gevoel voor humor ‘De weerman’ introduceerde. Tegenwoordig worden we overspoeld met voorspellingen en verwachtingen. Er wordt een kanttekening geplaatst bij het gebruik van deze woorden. Weersvoorspelling is beter te vervangen door weersverwachting. Verwachtingen kun je beter verantwoorden dan voorspellingen, laat Roelof weten. Veel commerciële zenders larderen de vooruitzichten vaak met populair gebabbel wat nogal eens aangedikt wordt. Bij de één, een paar graadjes minder bij de ander een windkrachtje meer.

Een weerstation, in dit geval van Roelof, registreert nauwkeurig temperatuur, luchtvochtigheid, neerslag en windsnelheid. Dagelijks worden deze uitkomsten om de vijf minuten automatisch via internet naar Meteo Consult Wageningen verstuurd. Tijdens vakanties of andere afwezigheid maakt Roelof gebruik van zijn tablet om gegevens op afstand te controleren. Financieel leveren deze diensten niets op, ondanks een behoorlijke investering in apparatuur. Daarentegen beleeft Roelof veel genoegen aan ‘Het Weer’. Zo volgt hij o.a. wereldwijd extreme weersomstandigheden. Het plezier in deze hobby spreekt boekdelen als je hem hierover hoort praten. Zijn enthousiasme laat zelfs de koffie koud worden. Wel krijgen de pro-deo  weermannen als tegenprestatie om het jaar een uitnodiging voor een bezoek aan Wageningen, met presentaties die betrekking hebben op het weer. Ook ontvangt Roelof dagelijks de vooruitzichten voor de regio, mede gebaseerd op data die Roelof naar Met.Con. verstuurd heeft. Dit weerbericht voor Sleen e.o. is te vinden op: http://www.meteo-sleen.nl/

Roelof brengt duidelijkheid in het verschil tussen het K.N.M.I. en Meteo consult Wageningen. Het K.N.M.I. is meer gericht op de veiligheid van de Nederlandse samenleving en heeft publieke taken ten behoeve van de infrastructuur. Meteo Group Wageningen is een commercieel weerbedrijf die o.a. zorgvuldige maritieme weersverwachting levert. Containerschepen en olietankers besparen veel tijd en kosten met een gunstige wind. Graag gooit de kapitein het roer om bij een sterke tegenwind. Zo kunnen duizenden liters brandstof worden bespaard.  Ook offshore werken en vliegverkeer zijn vaste klant in Wageningen. Deze service verlangt uiteraard een goede betaling. Van toepassing is hier: ‘Voor niets gaat de zon op’ en ‘Van de wind kun je niet leven.’

De gemeten waarden hangen af van de ligging  van het station. Een weids landschap geeft andere cijfers dan een beboste streek. Station Sleen valt weerkundig gesproken, onder een redelijke omgeving. Opvallend zijn de verschillen soms in temperatuur tussen steden en buitengebieden.                   

Dichte bebouwing, stenen en asfalt houden nu eenmaal langer warmte vast dan gras, planten, bomen en ander groen. Opvallende afwijkingen doen zich dan ook voor bij kalme, heldere stralingsnachten, dit kan oplopen tot zelfs 10 graden. Metingen en waarnemingen zijn gebonden aan bepaalde meetpunten. Wind wordt veelal gemeten in open terrein op een mast van 10 meter. Een (geijkte) regenmeter moet vrij staan, de neerslag wordt bepaald in 24 uur en weergegeven in millimeters. Sneeuw en ijzel worden gesmolten voor een juiste weergave.

Weersveranderingen zijn van alle tijden. Historisch onderzoek van het K.N.M.I. heeft uitgewezen dat in west en midden Europa,  de tweede helft van de 16e  eeuw gezien kan worden,  als de koudste periode van de laatste duizend jaar. Met lange winters soms van oktober/ november tot en met maart/april. Grote bosbranden, vulkaanuitbarstingen, uitstoot van verbrandingsmotoren  zijn debet aan weersveranderingen. Vooral laatst genoemde roept bij weerkundigen vragen op. Dit is geen natuurlijk proces maar wordt veroorzaakt door mensen.                   

Het zachte weer van afgelopen winter en voorjaar (2013/14) hebben onder invloed gestaan van een regelmatige zuidelijke stroming.

We gaan even een paar stappen terug in de tijd. Een tijd zonder moderne communicatie, internet, hulp van satellieten enz. Hoewel de kennis van Roelof schoeit op moderne technieken, internet enz. staat hij niet afwijzend tegenover weersprofetie van weleer. Ervaringen en aanwijzingen, door de eeuwen heen, gaven ook kennis van het weer. Veelal gebaseerd op directe waarneming. Wolken, wind, maanstand speelden daarbij een rol. Maar het ontstaan en oorzaken waren onbekend. Molenaars en boeren waren goede weerkenners.

Naast het opzetten van het weerstation heeft Roelof ook veel initiatief ontplooid bij de opzet van SleenWeb. Veel vrije tijd werd  opgeofferd aan de realisatie hiervan. Vijf jaar lang heeft hij met computerkennis en veel inzet gewerkt aan deze mooie site, toen al met een link naar het weerstation. Avonden en weekenden werden hier vaak aan opgeofferd. Bij het beëindigen van deze drukke periode was er weer eens tijd om te fietsen met Tinie en vrienden en familie wat vaker te bezoeken.  

Na een genoeglijke avond rij ik weer terug naar Broekveld met een temperatuur van zo’n 12 graden en een zachte zuidelijke stroming, windkracht 3.

Klik hier voor alle foto's.

Tekst: Ben Offringa

Foto’s: Annemarie Elberse

Noot:

Wil je meer weten over het weer, kijk dan op: http://www.knmi.nl/  -   https://nl.wikipedia.org/  of http://www.weer.nl/weer-in-het-nieuws/weernieuws. Voor informatie van Nederlandse en Belgische amateur weerstations is het aardig te kijken op: http://www.hetweeractueel.nl/.